Page 130 - Büyük İslam Akaidi

BÜYÜK İSLAM AKAİDİ

122
MÂTURÎDİYYE İLE EŞ’ARİYYE ARASINDAKİ FARKLI
GÖRÜŞLER
Ehl-i Sünnet’in iki büyük temsilcisi olan bu iki mezhep arasında Akâid
ilminin temel konularında tam bir görüş birliği vardır.
Ancak teferruatla (detayla) ilgili bazı meselelerde az da olsa farklı görüşler
bulunmaktadır. Bu farklılıklar da her iki âlimin yetiştiği ve yaşadığı kültürel
çevre ile yakından ilgilidir. Bu büyük âlimler aynı dönemde fakat ayrı bölgelerde
kelâm metoduyla iman esaslarından bahsetmişler ve hep Ehl-i Sünnet görüşünü
savunmuşlardır. Allah kendilerinden razı olsun. Tabii ki bu müdafaaları yapar-
larken değişik fikirler ve farklı açıklamalarda bulunmaları da normal olarak
görülmelidir. Söz konusu ihtilafların en önemlileri ise şunlardır:
1- Mâturîdîlere göre; dini tebliğ (anlatma, insanlara bildirme) olmasa
da insanlar akılla Allah’ın varlığını bilmek buna iman etmekle sorumludurlar.
Çünkü akıl Allah’ı bilme gücündedir.
Eş’arilere göre; Allah’ı bilmek (ma’rifetullah) Şer’an (dinen) vaciptir.
Şeriatten, dinden haberi olmayan insanlar hiçbir şeyden sorumlu değildirler.

2- Mâturîdîlere göre; insanlarda başlı başına (müstakil) bir cüz’i irade
vardır. Kul iradesiyle seçimini yapar, Allah (c.c.)’da kulun seçimine göre fiili
yaratır.
Eş’arilere göre ise bu cüz’î irade müstakil (bağımsız) değildir. Onu da Allah
Teâlâ yaratmıştır. Fiilin, yapılacağında bu cüz’î irade insana verilmektedir.

3- Mâturîdîlere göre; Müslüman olmayanlar iman etmekle sorumludurlar.
Ayrıca ibadetle mükellef (sorumlu) değildirler. Bundan dolayı da ayrıca azap
görmeyeceklerdir.
Eş’arîlere göre; kâfirler hem iman hem de ibadet etmekle sorumludurlar.
İbadet etmedikleri için de ayrıca cezaları verilecektir.