Page 134 - Büyük İslam Akaidi

BÜYÜK İSLAM AKAİDİ

126
BAZI MÂTÜRÎDİYYE KELAM ÂLİMLERİ VE ESERLERİ
1- Mâturîdiyye mezhebinin, hatta Ehl-i sünnet ilm-i kelâmının ilk eserleri
İmam-ı Âzam Ebû Hanife’nin (rahimehullah) Akâid risaleleridir. Bunlar el-
Fıkhü’l-Ekber, el-Fıkhü’l-ebsat, er-Risâle, el-Âlim ve’l müteallim ve el-Vasiyye’dir.
Bunlardan el-Fıkhü’l-Ekber, âlimler arasında çok şöhret bulmuş, üzerinde pek
çok şerh yazılmış ve Türkçeye de tercüme edilmiştir. Tam bir Mâturîdî eseri
sayılan Ali el-Kârî’nin (v. 1014/1605) şerhi ile merhum H. Basri Çantay’ın (v.
1964) tercümesi güzeldir.

2- Ehl-i sünnet ilm-i kelâmının (Mâturîdîdiyye mezhebinin) en önemli
eseri, mezhebin de kurucusu olan Ebû Mansûr el-Mâturîdî’nin Kitâbü’t
Tevhîdi’dir. Mâturîdî’nin bize ulaşan diğer bir eseri de Te’vîlâtü’l-Kur’an’dır. Bu
da kelam konularında çok iyi bir kaynaktır.

3- Hakîm es-Semerkandî (v.342/953)’nin es-Sevâdü’l-A’zam’ı da altmış bir
meseleden ibaret olup, Ehl-i Sünnet Akâidini kısaca ve güzelce anlatmaktadır.

4- “Nefesi Akâidi” diye anılan ve İslam dünyasında büyük bir şöhrete
sahip olan risaleye gelince, risalenin en meşhur şârihi Sa’deddin et-Teftâzânî (v.
793/1390), şerhinin önsüzünde eseri Necmeddin Ömer en-Nesefi’ye (v. 537/1142)
nispet eder. Keşfü’z-zunûn Hediyyetü’l-ârifin ve İslam Ansiklopedisi de aynı şeyi
tekrar eder. Âlimler arasında yaygın olan kanaat de budur. 52
Nefesî Akâidi’nin metni ve Teftezânî’nin şerhi üzerine şerh (açıklama)
ve hâşiye (metni açıklayıcı not) şeklinde yapılmış çalışmaların elliden fazlasını
zikreder. 53

5- Seyyid Muhammed Murtazâ ez-Zebidî’nin İthâfü’s-sâdeti’l-müttakîn
bi-şerhi esrâri ihyâi ulûmi’d-dîn, Kahire 1311 baskısından ofset, Beyrut, ts, 1-287
adlı eseri de büyük bir kelam kaynak kitabıdır.

52-Kâtip Çelebi, Keşfü’z-zunûn, C. 2, s. 1145; İsmail Paşa, hediyyetü’l-ârifin, C. 1, s. 783; İslam Ansiklopedisi,
C. 9, s. 99.
53-Kelam İlmine Giriş, s. 128, Prof. Dr. B. T.oğlu.