Page 138 - Büyük İslam Akaidi

BÜYÜK İSLAM AKAİDİ

130
BİD’AT: Dinin aslından olmayan ve şer’î delillere dayanmayan ve sünnete
aykırı olarak icat edilen şeylerdir. İmamın veya halifenin haberi olmadan
kendisi icat etmiştir. Bid’atların çıkışlarına ve yayılmalarına şu hususlar sebep
olmaktadırlar:
1) Bid’at’ın bilinçli olarak üretilmesi,
2) Cehalet,
3) İslam öncesinden kalan gelenek ve görenekler,
4) Eski dinlerden kalan alışkanlıklar,
5) Çok sevap kazanmak veya dinî vecibeleri daha çok yapmak düşüncesi. 55

EHL-İ SÜNNETİN DIŞINDAKİ (BİD’ATÇI SAYILAN) İNANÇ
MEZHEPLERİ
Bid’at veya dalâlet ehlinden sayılan, temel konularda bile birbirleriyle
çelişen bu mezheplerin en önemlileri kısaca şunlardır:
I- Mu’tezile: Ayrılıp uzaklaşanlar anlamına gelen bu mezhepin mensupları
“itikadi meselelerin yorumunda akla ve iradeye öncelik veren bir kelam
mezhebidir.” Mu’tezile mezhebi aklın hakemliğine fazlaca önem vermiş, Allah
Teâlâ’nın sıfatları, fiilleri, iyilik ve kötülük (hayır-şer) kavramları gibi konularda
aklı yetkin görmüştür. KurucusuVâsıl İbn Ata (ö. 131/148)’dır.
56
II- Cebriyye: Birini zorlayarak iş yaptırmak anlamına gelen bu mezhebe
göre, insanın irade hürriyeti ve seçme kudreti yoktur. Kul, Allah’ın önceden takdir
ettiği işleri yapmak zorundadır. Ehl-i Sünnet bunu ret eder. Kurucusu Cehm b.
Safvân (ö. 128/745)’dır. 57
III- Hâricîlik: Bir grup insan, Hz. Ali (r.a.)’ye isyan ederek, Onu şehid
etmişlerdir. Kur’an’ın zahirine göre de hüküm vermiş olan bu aşırı yaratıklara
hâriciler veya şurât (kendini Allah’a satanlar) denir.

55-Ta’rifât, S.Ş.Cürcanî, s. 47; Dini Kavramlar Sözlüğü, Heyet, s. 72, F. Kahraman.
56-Kelam Terimleri Sözlüğü, s. 229, B. Topaloğlu.
57-Kelam Terimleri Sözlüğü, s. 55, B. Topaloğlu.